Maak een Theory of Change
Inzicht krijgen in hoe en waarom veranderingen plaatsvinden en hoe deze leiden tot de tot standkoming van impactdoelstelling(en), helpt te bepalen welke interventies er nodig zullen zijn en welke investering daarvoor nodig is. In een Theory of Change (ToC) worden allereerst de korte-, middellange- en lange-termijn-veranderingen die (gaan) ontstaan expliciet gemaakt. Je maakt inzichtelijk hoe en waarom veranderingen plaatsvinden en je legt onderlinge verbanden tussen de veranderstappen. Ten tweede maak je inzichtelijk welke aannames (incl. onderbouwing) aan de veranderstappen ten grondslag liggen. Je beschrijft het ‘waarom’; waarom denk jij dat de voorgestelde verandering gaat werken?
Bekijk dit filmpje op YouTube om te zien hoe een Theory of Change tot stand kan komen.
Een ToC is zowel nuttig bij ondersteuning van strategieontwikkeling en om operationele uitvoering met die strategie in lijn te brengen, als in externe communicatie (wat doen we, voor wie en waarom).
Hoe kan je te werk gaan? Denk aan:
Betrek zowel mensen binnen de eigen organisatie, experts, de doelgroep als overige stakeholders bij het ontwikkelen van een Theory of Change.
Zorg voor expertise om het proces te faciliteren en voor eventuele validatie van de (aannames en causale verbanden).
Bepaal voor welke condities jouw organisatie verantwoordelijk wil zijn en voor welke condities een strategische samenwerking nodig is met anderen om de gewenste impact te bereiken.
Maak zoveel mogelijk gebruik van bestaand (wetenschappelijk) onderzoek over de aanpak.
Maak de veranderstappen in de ToC concreet met behulp van indicatoren om voortgang, aannames en effecten te monitoren die nog niet en/of onvoldoende zijn aangetoond.
Visualiseer de ToC om deze te gebruiken voor communicatiedoelen (voor meer informatie over communiceren over impact, zie pijler Leren en rapporteren).
Werk de ToC uit in een project- of programmaplan, soms ook Theory of Action genoemd. Hiervoor kun je een Logical Framework /Logisch Kader gebruiken.
Veel organisaties hebben te maken met plannen op verschillende niveaus: een meerjarenplan voor de organisatie, programma-plannen voor bepaalde onderdelen van de organisatie en projectplannen die concrete activiteiten bevatten. Met een ToC op organisatieniveau en de resultaatketens (op programma- of projectniveau) die daarop aansluiten, maak je duidelijk hoe het volledige pallet aan activiteiten van de organisatie gezamenlijk bijdraagt aan de impactdoelstelling(en).
Een ToC toont op strategisch niveau of het aanbod van de organisatie volledig is: geven we met dit activiteitenaanbod effectief invulling aan onze missie? Daarnaast vormt het een solide basis voor de monitoring en evaluatie van de organisatiedoelen.
MDFnl ontwikkelde een handreiking waarin staat uitgelegd hoe je impact gericht kunt werken met gebruikmaking van de Theorie of Change en het Logisch Kader.
ToC en de CBF Erkenningsregeling
Het CBF vraagt van organisaties in alle toetsingscategorieën dat zij de programma’s en/of projecten die ze willen uitvoeren om de beoogde verbetering voor hun doel(groep) te realiseren, toelichten en vastleggen in het meerjarenbeleid.
Case studies
1,2 miljoen Nederlanders hebben een hoge bloeddruk. De Hartstichting stelde een ToC op voor haar activiteiten op dit onderwerp.
De missie van het Longfonds is: longziekten de wereld uit en bijdragen aan een gezonder en gelukkiger leven voor mensen met een longziekte.
Trees for All wil een groene en gezonde aarde doorgeven. Om die missie te realiseren, stelde Trees for All in ToC op.
De Nierstichting heeft een afwegingskader ontwikkeld met de aspecten die de stichting tegen elkaar afweegt bij het besluit of activiteiten binnen de organisatiestrategie passen.
Met ruim 50 jaar ervaring werkt de Leprastichting aan een wereld zonder lepra en uitsluiting als gevolg van handicaps door lepra.